انجمن کارگران تبعیدی که از طریق تجمع و فعالیت تعدادی کارگر و برخی فعالین سابق گروههای سیاسی بر گرد یدالله خسروشاهی شکل گرفته بود بعد از سالهای ۱۹۹۱ بلحظ تشکیلاتی و سیاسی رشد کرد و برغم سازمانیابی شعبات آن در بخش قابل توجهی از کشورهای متعدد، سرانجام به ابتکار هیات هماهنگ کننده انجمن، بر متن برخی مباحثات درونی و جمعبندی از فعالیت انجمن توسط هماهنگی، منحل گشت. یکی از ابتکارات هیات هماهنگی، انتشار مباحثات انجمن حول خطوط معینی بود که بوسیله هیئت تحریریه انجمن تدوین گشته بود. این مباحثات که قرار بود حول مواضع و بندهای معینی به بحث و شکل گیری جمع‌های مطالعاتی میان محافل کارگری دامن زند، در اصل با هدف برداشتن گامهای در راستای سازمانیابی سیاسی جنبش کارگری براه افتاد. این اقدام اما بدلایل متعددی، قرین موفقیت نگشت. چرا که انجمن کارگران پناهنده و مهاجر، بدانگونه که در بعد از سالهای ۱۹۹۱ سازمان یافت، دیگر با سبک کار و اهداف جمع اولیه این تشکل، فعالیت سندیکايی و حمایتی معطوف به اتحادیه‌های رسمی دولتی در کشورهای اروپایی، سازگاری نداشت. از سوی دیگر، بروز گرایشاتی با اهداف متضاد و بعضا مبهم، خطر تبدیل انجمن کارگران را به ابزار سیاسی نیروهای ناشناخته خارج از انجمن جدی شده بود. محدودیت ها و ناتوانی هیات هماهنگ کننده این تشکل در ایجاد اتحاد میان گرایشات و عناصر رادیکال را باید یکی دیگر از فاکتورهای موثر در شکل گیری شرایط یاد شده، محسوب کرد. در چنین شرایطی بود که جمع هماهنگی و تعدادی از واحدهای کشوری انجمن کارگران پس از دورانی از مباحثات درونی، اقدام به انحلال این تشکل کردند. مقاله ترازنامه و آینده، به قلم رفیق محمد کشاورز، خطوط عمومی و اصلی آن مباحثات را به تصویر میکشد. در عین حال باید بر این حقیقت نیز آگاه بود که این مقاله، همزمان، بر محدودیت‌ها و ناتوانی های نظری و استراتژیک هیات هماهنگ کننده جهت راهگشایی از بحران انجمن سایه میافکند. با این وجود مقاله ترازنامه و آینده، بعنوان یکی از اسناد تاریخی جنبش کارگری ایران، جوانبی از اوضاع و مسائل جنبش ما را از زبان گروهی از کارگران مهاجر و تبعیدی باز گو کرده و ضرورت بازنگری این تجربه را آشکار میسازد.
محمد کشاورز ۱۴ اکتبر ۲۰۲۰